Na een interactief welkomstwoord, waarin ondergetekende de prijs kreeg voor ‘meest gemotiveerde aanwezige’ ofwel ‘hij die het langst onderweg was naar het evenement’, vatten we het congres ‘Online Participatie in Actie’ aan.
We nemen je in 5 uitspraken mee doorheen deze inspirerende dag in Utrecht over #onlineparticipatie!
TL;DR (Too long; didn't read)
- Het internet is stuk, maar we kunnen het repareren.
- Concretiseer de online invloed van burgers in je proces.
- Een participatieplatform is slechts een tool voor directe democratie.
- Door duidelijke context en vorm loopt online participatie niet uit de hand.
- Denk “Waar kan IT helpen” in plaats van “Wat kan IT”.
1. Het internet is stuk, maar we kunnen het repareren
Marleen Stikker opende de debatten door de overheid op haar verantwoordelijkheid te wijzen. De overheid heeft zorgplicht voor het publieke domein, dus ook online. Echte acties worden hier volgens haar echter niet ondernomen. Hierdoor evolueerden we van een ‘green field’ vol mogelijkheden naar een ‘brown field’ met grote tech spelers, die op basis van hun business model en black box algoritmes het online landschap bepalen.
In het tweede deel van haar keynote haalde de schrijfster van het gelijknamige boek ook enkele kapstokken aan om het internet te maken: ze legde de focus op open data, open source, public commons en publieke waarden. Wij zetten het boek na deze inspirerende toespraak alvast op ons kerstlijstje.
2. Concretiseer de online invloed van burgers
Het expertpanel dat volgde had aandacht voor de digitalisering voor en achter de schermen. Zo onderhoudt de stad Amsterdam een kenniscentrum voor digitale tools én het gebruik ervan voor administratie en burgers. De grootste uitdaging was volgens de sprekers het concretiseren van de invloed die de burger heeft.
Aanwijzen waar de stem van de burger net impact heeft is een uitdaging voor participatie in het algemeen. Wat is het kader waarin de burger zich kan en mag bewegen? Welk mandaat heeft de burger net? De vluchtigheid van digitale media en interacties brengen hier vooral extra uitdagingen met zich mee. Het geven van context en expectation management op verschillende momenten tijdens het traject is dan ook cruciaal.
3. Een participatieplatform is slechts een tool voor directe democratie
Directe democratie zorgt voor meer betrokkenheid bij burgers en meer kennis: 18% burgers gaven in een recente Europese studie aan “beter geïnformeerd” te zijn wanneer er een vorm van participatie of directe democratie aanwezig is. De impact van participatie is dus zeer groot, ook al werden slechts 0,6% van de beleidsbeslissingen uit de studie rechtstreeks genomen via directe democratie.
Een online platform is slechts een kleine toevoeging aan het systeem: je mag de rol van een online platform niet overschatten, maar ook niet onderschatten. De grote(re) uitdagingen bevinden zich op het vlak van de organisatie, procesvorming en (intern) draagvlak.
Een online luik toevoegen aan jouw proces?
Ontdek de mogelijkheden om ook jouw burgers beter te informeren en te betrekken bij de beleidsvorming.
4. Loopt online participatie niet uit de hand?
Virtueel Groningen deelde inzichten uit heel wat online experimenten en online gespreksvormen. De meest gestelde vraag volgens de spreekster: loopt het online debat niet uit de hand? Het antwoord is neen. Door de context te verzorgen geef je richting aan het gedrag van mensen: de structuur van en de duiding op het online participatieplatform zijn hier key elementen.
Geef je duidelijk het doel van het traject mee? Ben je transparant over het proces? Slaag je er in een eenvoudig kader of speelveld voor de (online) burger te creëren? Dan ben je al een heel eind op weg voor een beschaafd online debat!
5. “Waar kan IT helpen?” in plaats van “Wat kan IT?”
Een veel voorkomende fout bij online participatie is starten vanuit de technische mogelijkheden van het platform, blijkt uit de ‘Proeftuin Digitale Democratie’. Dit Nederlandse kenniscentrum onderzocht de rol van verschillende actoren bij digitale participatie en deelde tips voor gemeenten, burgers, platformen en service providers.
Hoe start je nu met (online) participatie? Je zorgt voor een mandaat voor de verschillende actoren: wie mag wat wel en niet doen? Je zoekt intern een enthousiaste afdeling en/of een goed onderwerp: je vindt je een interne ambassadeur. Je start klein: eerst wandelen, dan lopen. Je schetst je proces, maar je blijft flexibel: je kan immers steeds bijsturen, zolang je hier transparant over bent.
Bij de lancering van je online platform ten slotte, let je op volgende zaken:
- Verlaag de drempel: enkel identificaties die je nodig hebt en een eenvoudige on- en offline integratie
- Eerste vulling: zorg ervoor dat je burger niet op een leeg platform aankomt door bijvoorbeeld een eerste interne lancering te voorzien of al offline bijdragen online te zetten
- Maak bekend en herinner: herhaaldelijk communiceren, intern en extern, is even belangrijk als het traject zelf
- Activeer: maak de reflex om steeds je online platform in te zetten waar mogelijk. Een buurtavond gehad? Publiceer een verslag. Een offline infomarkt? Maak je platform ter plaatse toegankelijk via tablets, smartphones of laptops. Een intern overleg? Koppel de resultaten terug.
We sloten de inspirerende dag af met een laatste, plenaire terugblik. We geven jullie nog twee quotes mee van deelnemers, en sluiten hiermee de inspiratie ronde bij onze Noorderburen af!
Het gaat niet om alle mensen betrekken, maar om alle verschillende standpunten aan tafel te krijgen.
Online participatie in Actie, december 2019, Utrecht
Het proces en de integriteit blijken vaak belangrijker dan het resultaat zelf.
Online participatie in Actie, december 2019, Utrecht
